Monday, January 29, 2018

SIAMSINPAWLPI RESIDENTIAL SCHOOL - Vungzamuan Valte

- Vung Za Muan Valte | 27 January 2018

Kum 20 paisa in I khawvel uh ahong kibungbutun kha zenhouh a, leitung a nampi khat ihihna uh pom thei leh pom theiloute kikar ah lemthu alen theih louh ziak ahi chih pomdan kiptak kinei hi. Nam khat hilou in, nam tuamtuam kigawmkhawmte Nampi ihi ua, a lampi ah haksatna namenlou kituak hi.

Short cut zungzung mai le, tualgal ahong pianma tham in buaina tampitak kituak tou nilouh a, I leitung khosaknate nuam hetlou mawk hi. Awl awl in, thu nuamlou pipi ahong om toutou a, mangbatna leh lungdonna lianpi kinei tou nilouh hi.


I mang a leng I mat phak louh buaina in ahon tumbuai ta a, buai chihtakpi in ibuai ua, alang alang ah I kithehdarh phengphung mai uhi. Vangaitangte Mizoram a tung dorh ua, Singtang zawdeuh te Mizoram ah, anai deuhte Lamka, Imphal leh aseh vel ah kibuphual in tomkuk muhtheihna munmun ah I tommang uhi. Mizoram te’n refugee ahon chizawmah lai ua, camp khawng bawl in ahon enkol uh chih di hia, record ahon bawlkhum zawmah uhi. Permit neiloute panpihna piak louh di achi ua, Aizawl a DC pa Rajendra Kumar bang lawmte hiven, ka kisal gugu khanak sek uhi.

Khawvel a mun tuamtuam a omte I mangbang petmah ua, Shillong, Aizawl, Delhi leh mun dangdangte ah kahtam lou in Pathian I sam lou thei kei. Phone a kihoutheite iki hou ua, huihkhua a thuleng gingta I om ua, ahia, gintak sangin a huaise zawtham hi. Shillong ah Pa Thangzamang Guite, IPS Retd (L), Pa Chinkhenthang Hanghal, IAS Retd, Pa T. Kaithang, pa Khupkholal; Imphal ah Pa V. Pumsiam, pa Samuel T. Mungpu, Nu Sawmi, ka sungpa late T. Thangthuam, IPS, pa Lalthanghlun Guite, pa H. Suanlian, pa R. Sanga; Lamka ah pa Dr. V C Pau Tonsing, pa T. Singneng, pa Herbert Sumpu, pa T. Thangzakhum, pa Khaizasong Guite; Aizawl ah pa Zuilian, pa Vumzalian, pa Khamkhokam Guite, pa T. Liansangvung, pa Haukhum Hauzel, IAS Retd, pa Zathuam, pa Zousiam, Minuster (L); Delhi ah pa N. Vumsuan, pa Thangzamuan Hauzel, pa V. Englian, pa N. Chinzakhup, pa H. Khawlremthang, pa H. Chinzason, pa V. Dongzathang etc te khawng toh mangbathuai ahihdan simthute kihilhtuah khawm kheukhou in, Singngat lam leh singtang lamte dinmun pa Zarual te kiang khawng ah kikan tuah kheukhou den hi.

STD leh landline nei kitam lou hiven, PCO lah muh haksa ahihna ah, telephone exchange bangmai in alang alang ah sap di atam thei kher mai uh, thuthak leh dinmun thak thei ut in student te a dim khepkhup sek mai ua, lungngaihna khukpi zaw kituak takpi ahi ve!

Relief material kichi, inn leh lou kangmangte huhna dingin theihtawp suah in pan kila a, government lam hitaleh, mimal hitaleh, neih dandan in kikaikhawm hi. Huaite chu a tamtham kei tel mai, a sithuai thei tel mai, sum leh pai a pang theite nasatak in pang ua, USA a om nu T. Khumi in, nasatak in pan honla bok hi. Civil Aviation te tungtawn in panpihna te, Delhi tual a kikaikhawmte leh foreign apat hongtungte Imphal khawpi ah tamkuamtak kinawn lut zou hi. Customs clearance bawlna dingin documentation tampi petmah poimoh a, EBCC Saptuam minsuang in documentation kimtakin inlam apat DC theihpihna toh, amunpi a omkha chitchiat kahihna toh, Air Cargo apat kituah khe hnurhnur mai hi. Indian Airlines te bangin lamdang sa ua hon en heuhou sek uhi. Record bawl senglou ua, Civil Aviation te permit piakzah sang a tamzawtham athawn in hon puaksak kha thepthup hial uhi.
1997 I palsuah ta ua, tampi gen di om kha in teh, huaite I gen tup ahi kei! 1998 in awl awl in khosakna patkik a poimoh ta a...

Ngaihtuah thakthak le, pa V. Hangkhanlian hahpan dan, pa Phungzathang Tonsing hahpan dan, nam it taktak te hahpan dan gen seng louh om dan ahi hi. I memory uh a tawi (tom) deuh sek a hiven.
Awl awl in buaina in masawn lou in ahong veng thei vanglak a, student tampitak laisin sunzom thei lou ding a I gintak te’n ahon sin sunzom thei vanglak ua ( Shillong a ka inn ua lengkhawm tiktik te mitkha ah thamden lai, innlam paithei lou a Christmas zat ngai maimah chichi uhi). Lamka leh singtang lam ah bel school kai ngaihna omlou ahi mai hi.

Huchia I omlaitak un, pi Nemlianching Hanghal, Siamsinpawlpi General Headquarters ah President ahi a (G.K. Pillai maikawk ngam), pu Luanhnun in President hihna sunzom nawn a, theihtawp suah in pan ahon la ua, naupang tampitakte a hinkhua uh buaizak takpi ahihna uah, nu leh pa om nawn lou, inn leh lou belh ding neilou; huaite tengteng khawlak ah vakvai maimah le uh, inam igam in thuak zoulou ding ahihna toh, lungpi geltakin, nasatak in, akua akua te’n pan kilakhawm siausiau hi. Dr H. Kamkhenthang in Tribal Welfare lam ah panpihna ngaihtuah a, Pu/Dr V.C. Pau in Project gelh in nasatak in pan la uhi ( school pen i nam gou uh ahi). Siamsinpawlpi min in, school bawlkhe top mai ua, voluntary a semtu la in, tagahte athawn in kaisak uhi. Zomi Mothers te’n tagah khenkhat South India ah, mangbat tawpkhawk ziakin, orphanage khawng ah sawlkia ua, tampitak te a dingin kouzanna tun hi (a khawnung in a hamphatpihte tata in a buaisak maimah ua hiven).

Hiai Siamsinpawlpi Residential School pen a pichin theihna dingin, Social Welfare Department, Government of India ah panpihna nget ngai a, pa N.Chinzakhup (L) nasatak in pan chihtakpi in pang hi. Pa Biaklun Shoute, Pa N. Vumsuan leh midang tampi te’n panla siausiau bok uhi. 1998, August kha in, Delhi ah Pa Thangzamuan Hauzel inn, RBI colony ah kimukhawm in maban sawn dingdan, relief package lam toh kisaikhawng kigenkhawm a, huchi in JNU ah kikhopna kinei nawn hi, huaikhit in Mount Carmel school ah, lampi tuamtuam ngaihtuahna saupi kinei himahleh, Nam Bawltu Pa Pathian ahi a, kikhopnate pathian kiang ah lat zel ngai ahi a, chi in, pa Hausuanthang Guite, conductor ahihna ah, Toupa Thumna nei ni, achih leh, a tawmpawt pawl khawng I om maimah ua hiven!

Hiai Residential School pen ahong pichin theihna dingin voluntary basis a paipih nilouh theih ahi kei a, sum tampipi ki involve ahihna ah, sum neite kiphalna toh Pu Thanghulian Hauzel bang a hahpan pawl hiding hi. Management Committee Chairman ahihna toh Delhi ah tamveipi hong dianglut thithe hi. Government of India panpihna a kimuh khit nungin, Tribal Affairs Ministry ah lut nawn leuleu a, tunitan in panpihna kimu thei liai liai lai hi. I theih ding ua poimoh mahmah ahileh, kumkhat a grant khatvei pai thei hamham ahihna ah, kha 10 val khawng school run louh theihlouh ahihna ah, sum sen tengteng grant ahong tun chia ditkik zel ahitangpi hi.

Hiai Residential School pen akip akoi a thei himahleng, khatvei mah leng lutkha nailou kahihna ah, visit bawl ding ka lunggulh mahmah mai a, hun remchang aom ding ka ngak nilouh hi. Pu Lianzapau Samte, SSPP Gen Hqrs President (huai hun lai gen ka hi) in, December, 21, 2017 in ahon houpih zenzen ah, Lamka a om maw ahon chi hi. Hi e, bang thu bang la ahia? Ka chih leh, Residential School a pawl 10 exam di ki camp te toh hun neikhawm le ahon chi hi. Ka kipak lungsim viau a, himahleh, Hill Model High School a student te toh le interaction neihna hun ding nei kha ngeilou (ei paisuah theih hun a winter break hizel, summer break hizel) ka hihna ah gintak haksa kasa sim hi. Aw le, ahun ding hon theisak lechin mansa, man kei lengle man di sa ka hi (ki awngsut di) ka chi hi. Himahleh, ahon phone nawn kei a, ni 24 in, naupangte Christmas zang dingin, gari paiding remchang aom ziakin singtang lam ah apai khinta uh ahon chi hi.

Ginlouh saikap chihdan ahi ding a, New Year zang zou in naupangte Hostel ah ahong lutkik nawnpah vanglak ua, ni 12, January, 2018, in Residential School admission test ding toh, pawl 10 exam dingte toh, meiser khat a luidung nih zui chihdan in, interaction hun remchangtak mai ahong om thei zenzen hi.

Huchi in, admission bawl dingin nu leh pa te toh naupangte school compound ah a dim khepkhup mai ua, admission test ngai ahihna ah ka lungbuaipih tei ve sam a. Ka dot chiangin seat 60 kia aom achi ua, lah candidate 600 lam om mawk uhi. Nu leh pa government a sepna neilou te kaina ding ahihna ah, admission criteria tamveipi puang thakthak zawzen hial uhi. Merit a lak ding ahihna ah, naupangte kiang a gen theih omsun chu, competitive spirit na neihna ding uh ahi, test hoihtak leh diktat takin hih unla, admission muzou loute leng khase kei un, life ah opportunity dang tampi hong om toutou ding ahi, school dang omlou lah hilou a, chi un….

School Building, Class rooms, Hostels leh pawl 10 exam dingte laisimna mun ka fangkual ua, Pu Lianzapau toh Pu Siamnunlian leh Principal toh ka kivialleh leh uhi. Audio Visual Room kichi nuamtak mai naupang 75 tattheihna ding anei ua, huaisung ah naupang 29 ki camp te toh ka houlim ua, pu Siamnunlain Valte, Chairman, Management Committee in conduct hi. Naupangte a zahkai sim chukchuk uh kasa a, interaction bawl dingdan ka hamhaih mahmah mai a….

A background uh theih masak kul ahi chi in, self introduction ka bawlsak vek masa hi. Lungthul, Suangdoh, Lungchin, Palkhuang, Sinzawl, Santing, Bukpi, Bishenpur, Chikha leh a dangdang apat hong paikhawm ahi ua, zahkai ding mah hi un theih theih hi. Chouna nasatak in kinei a, zahkai louh ding, manners leh personality develop ding ahihdan, hihna peuhpeuh a hahkat a kuldan, pawl 10 a crucial dan, lohchina ding a kuhkalna leh tupkichian neih ding ahihdan, lohchinna ding a ei mahmah in deserve ngai ahihdan te leh Pathian in Ahon panpihna ding a suffer masak ngai ahidan, banah, mimal tak a ka tuah khawngte gen zek in, interaction hun nuamtak ka neithei uhi.

Ka kikhen hun hial un zaw, ahon nuihsan chemcham ua, chibai ki buk in, lei lam en dedu lou in, ahon maingal deuh ua, amai uh asel nawn kei deuh uh aka. A phattuampih uleh amau hamphat ahi mai ding ua, naupang 29 ten bang ngaihdan anei duam a? Kihoupih phaban nawn lou hiven!

Huchidan a hunmanpha hon pia naupangte, heutute leh I Biak Pa Pathian kiang ah kipahthu gensenglouh ka ba hi. Ka lunggulh gige leh ka lunglutna tak pu Lianzapau in atheih siam sese phathuai kasa. Huchidan hun tamsem kimu hileh, naupang khangdawng laite makaihna ah ka sin ka lung kikhai den hiven, chance imu kha khol sek kei a hiven!!

Residential School in khentuam neilou in Nam chih pampaih neilou hial in kaisak ua, tampitak te'n lohchinna ngah ua, Manipur Board ah sangpipi tungzou leng omtham tham uhi. A semtute phathuai isa a, ahong hahpan semsem uh ideihsak hi. Naupang 500 val kai ahi ua, tukum in 600 a tuntouh uh lamet ahi hi. Hiai inam goupi uh i kisaktheihpih mahmah mai ua, heutu tampitak te'n tha leh zung, ngaihtuahna tampitak, hun leh sum le pai.. tamtak a senna uh ahi a, ahoih zawk semna ding a iphungvuh ua, pan ilaktouh zel ding uh ahi. College tanpha ahong suah touh theih ding hun ngaklahhuai mahmah mai hi. Student te athawn in kai ua, laibu leh uniform piak ahi ua, hostel ( Boys and Girls) a omte a free hizawmah lai hi. A tuantual zawdeuhte a dingin, hiai kan a phatuam leh kikepna hoih omlou ding hi.

Ni 13 January 2018 a thil tungte leh, a khawnung a thuleng vengvung te'n a buaisak louh hamham ideih hi. Semtute'n leng pilvangtak a ahon septouh zel uh ideihsak a, politics ichidan neuchikchik te a kibual lou dingin i thukhak nuam hi.

Siamsinpawlpi Residential School Hong Phungching SemSem Hen Aw....




Source: https://www.facebook.com/vungza.muan/posts/1646259838806685



1 comment:

Watch: Zogam Salpha Raja Goukhothang